Abstracts

Toen de vader van Nicole op 49-jarige leeftijd zijn eerste hersenbloeding kreeg, werd na een aantal weken duidelijk dat het om de Katwijkse ziekte ging. Vanaf dat moment wist Nicole ook dat zij 50 procent kans had om de aandoening te erven. Uiteindelijk besluit zij op haar 30^e haar DNA te laten onderzoeken, en dat gehele traject vast te leggen in de podcast Zieke Erfenis (EO/NPO Radio 1). Naast de gesprekken die zij voerde met klinisch geneticus Saskia Lesnik Oberstein en psycholoog Sanneke van Rooden, was een ander bepalend moment de bloedafname. Want deze ogenschijnlijk kleine en snelle handeling, staat voor een risicodrager symbool voor een gigantisch groot vraagstuk. Dat buisje bloed biedt het antwoord op de vraag of je drager bent of niet. En dat heeft impact.

De naam zegt het eigenlijk al: de Katwijkse ziekte is een ziekte die voorkomt bij mensen uit Katwijk of met voorouders uit Katwijk. Het is dus een zeldzame erfelijke aandoening, maar wel een met grote impact op patiënten en familieleden. De ziekte wordt gekenmerkt door hersenbloedingen die voor het eerst optreden tussen het 40^ste en 60^ste levensjaar. Vaak maken mensen meerdere hersenbloedingen door, maar de eerste hersenbloeding kan ook fataal zijn. De hersenbloedingen leiden tot steeds meer uitval van lichamelijke functies, karakterveranderingen en problemen met het denkvermogen.

De DNA-diagnostiek en genetische counseling worden van oudsher dus ook verricht in het LUMC. De naam ‘Katwijkse ziekte’ is eigenlijk achterhaald. We noemen deze erfelijke ziekte nu Dutch-type cerebral amyloid angiopathy (D-CAA). Voorheen werd de ziekte ook wel HCHWA-D genoemd, maar dat kon bijna niemand uitspreken. D-CAA wordt veroorzaakt door een en dezelfde missense variant in APP (Amyloid Beta Precursor Protein): een glutaminezuur op positie 693 wordt vervangen door een glutamine. Om nog onopgehelderde redenen leidt deze APP variant tot stapeling van het B-amyloid eiwit in de wanden van de bloedvaten van de hersenen. Deze eiwitstapeling verzwakt de functie en de integriteit van de bloedvatwand, waardoor zowel een tekort aan bloedtoevoer ontstaat (herseninfarcten), maar vooral dus ook scheuren in de bloedvaatwand ontstaan (hersenbloedingen). D-CAA erft autosomaal dominant over, dus elk kind van een aangedane ouder heeft 50% kans ook de erfelijke aanleg te hebben voor D-CAA. In deze presentatie zal ik, Saskia Lesnik Oberstein, klinisch geneticus, naast de genetica en symptomen van D-CAA, vooral ook vertellen over de klinisch genetische praktijk van het counselen van mensen uit Katwijk met een verhoogde kans op deze erfelijke hersenvaatziekte.

Sanneke van Rooden, psycholoog bij de Klinische genetica, zal vertellen over het dilemma wel of niet testen op de erfelijke aanleg voor de Katwijkse ziekte en de onderwerpen en overwegingen die hierbij aan bod komen. In een traject van meerdere afspraken met de klinisch geneticus en de psycholoog trachten we maatwerk te leveren bij deze persoonlijke keuze.